Frosina Remenski
ВЕРА АЦЕВА има посебно место во антифашистичко Берово и славна Малешевија.
👇👇👇
🎯 Преданиe од Јован Ременски (Управникот) за херојот Вера Ацев и судирот со Темпо и Колишевски 🇲🇰
Никогаш не престанало моето воодушевување за ликот и делата на народниот херој Вера Ацева. Секој што ја познавал Вера Ацева и ги читал нејзините
пишувања и изјави како Прв градоначалник на Скопје, како Прв министер за земјоделие и Министер – претседател на советот за социјални грижи, ќе препознае многу интересни рефлексии на наши денешни случувања, перцепции за личности од историјата, за реформи и за вечната „опасноста од интелектот“ во партиските делувања од дамнина до денес.
✅ Зошто предание од дедо Јован Ременски (Управникот) за народниот херој
Вера Ацева?
📌 Кога бабата на мојот сопруг Марија (Мара) Ременска до својата смрт (2011) година раскажуваше за предците и за нејзиниот сопруг – дедо Јован Никола Ременски (починат 1985 година), најмногу се задржуваше за партизанското време во с. Ратево.
Кога ќе почнеше да раскажува како било
за време на „српската и бугарската окупација на селото“, не можеше, а да
не раскаже на непокорните кои се дрзнале да се спротивстватат, за мобилизираните, за загинатите, за „контрашите“, за селото за време на војната и по неа ...
Многу добро се сеќавам на нејзините преданија за тоа кој се бил гостин во нивната куќа во с. Ратево за време на војната и по неа. 👉Меѓу почестите гости била и Вера Ацева која според баба Мара „била партиски претпоставена на дедо Јован“👈
Но, најмногу доаѓала кога требала да се
надгледува земјоделската реформа која како министер ја почнала Вера Ацева.
Дедо Јован Ременски за време на таа реформа која се состоела во формирање на земјоделските задруги бил назначен за Управник.
✅ Окружниот стопански суд во Штип, на 14.10.1956 година ја регистрира Земјоделската задруга „Даме Груев“ во с. Ратево, а за застапник и претставник го определува Јован (Николов) Ременски.
✅ Окружниот стопански суд во Штип на 21.02.1959 година со Решение
бр.01-1874/4 од 27.12.1958 година ги одобрува правилата на Земјоделската
задруга „Даме Груев“ во с. Ратево , а за застапник и управник повторно
го определуваат Јован (Николов) Ременски.
Баба Мара и скоро сите повозрасни жители од селата кои гравитираа околу градовите многу добро ја знаеја целта за формирање на земјоделските задруги. Баба Мара со гордост раскажуваше дека половина од населението во повоена Македонија биле селани и дека повеќе од ¾ од земјата им
припаѓала на индивидуалните селани. Не забораваше да каже дека "Вера Ацева
со земјоделската реформа многу земја дала на сиромашните и на селаните без земја, а другата земја (над 25 акри) била здружена во земјоделски задруги". Велеше дека, "било правилно едно семејство да има земја до 25 акри за сопствено производство, но дека секој требал да има земја за работа и живеачка". Зборуваше дека "работата во задругата била
организирана во „работни бригади“, дека сите работеле, и стари и млади, и мажи и жени". Велеше дека "селаните не биле платени според својот дел во здружувањето, туки кој колку работел, односно според своите „работни денови“.
📌 Баба Мара многу сликовито ги опишуваше и партиските ликови од тоа време, но со посебна жар зборуваше за Вера Ацева која многумина во тоа време ја
гледале како многу храбра жена, со визии, идеи, иницијативи и застапника
на селаните и земјоделците. Кога ќе го спомнеше Лазар Колишевски, Темпо,
Ранковиќ и други, лицето на баба Мара добиваше еден чуден сериозен израз со
доза на некакво чудно незадоволство.
И како по правило „во тие партиските
работи“ ја надоврзуваше храброста на Вера Ацева, за која кажување дека, 📌„Ацева им се опре“.
Едно време (додека не дојдов до одреден архивски материјал) се чудев што сакаше баба Мара да каже со зборот „им се опре“, но, подоцна сфатив зошто ја сакаа и не ја сакаа Вера Ацева. Сфатив дека, и Вера Ацева и Ченто до доживеале истото спротивствавување со тогашното партиско раководство на КПЈ и КПМ. Најголемиот судир кој многу малку е познат се случил околу прашањето на „трудот, влогот и
заслугите за време на НОБ“ и поствоената улога на Лазар Колишевски наспроти останатите помеѓу претставниците на КПМ за време на НОБ.
🎯 ЗА СУДИРОТ
АЦЕВА-ТЕМПО-КОЛИШЕВСКИ
Вера Ацева со писмо до Светозар Вукмановиќ-Темпо „му се опре“ во врска со улогата на Лазар Колишевски со зборовите:
👉„Ти, Темпо, во ‘Битката за Балканот’, неслучајно, го префали Колишевски... Морам да ти кажам дека најголемиот дел од она што го напиша за него не е вистина!“👈
Вера Ацева инсистираше на вистината за заслугите и „линиите“ на влијание. Многу од нив рефлектираат и денес.
📌Која е вистината според Вера Ацева ...
Лазар Колишевски бил роден во Свети Николе на 12.02.1914 година. Десет години поминал во сиропиталиште. Од 1928 до 1932 година бил питомец на Воено-занаетчиската школа во Крагуевац. Во тоа време со озаконета практика помеѓу двете војни во Македонија, големосрпските власти, по свои критериуми, преку полицискиот, управниот и школскиот апарат, собирале сиромашни македонски деца и како „питомци“ и „стипендисти“ ги
испраќале во Србија во разни занаетчиски или управни школи. Лазар Колишевски под име Лазар Пантовиќ го помина патот до созревањето.
Вера Ацева пишува дека, многумина станале активисти, комунисти и членови
на КПЈ на крајот или по завршување на војната, но не и на почетокот на војната. Таков бил случајот со Лазар Колишевски. Се наведува дека, тој македонските комунисти ги запознал како делегат на листата на Србија за Петтата земска конференција на КПЈ каде што бил делигиран од организацискиот секретар на КПЈ, Александар Ранковиќ.
На една конференција Колишевски бил во групата која се изјаснила против гледиштето на Шаторов дека КПЈ не може да ја озаконува незаконската колонизација во Македонија и Косово, т.е., да се озакони давањето на најдобрата земја на жандармите, на комитите и полициските доушници, и доселениците.
Колишевски тврдел дека другарот Александар Ранковиќ ми ја соопштил
одлуката дека оди на работа во Покраинскиот комитет на КПЈ за
Македонија, иако ова негово тврдење не се совпаѓа со ниту еден документ кој потврдува дека ЦК КПЈ го испратил Колишевски „на работа во ПК КПЈ за
Македонија“.
Тоа го потврдила и Вера Ацева која во врска со тоа напишала: „доаѓајќи од Белград кон средината на мај 1941 година во непозната средина, не знаејќи македонски, се смести кај свои роднини во родното село, односно кај пријатели во Куманово. Тој немаше, што на почетокот од окупацијата во практиката на ЦК КПЈ беше незамисливо, ниту адреса ниту јавка за Покраинскиот комитет! Така живееше неколку недели и дури тогаш, приватно, преку една пријателка, се поврза не со ПК, туку со Перо Ивановски - Тиквар, својот познајник од Петтата земска
конференција“.
На 15 или 21 септември 1941 година формиран е нов Покраински комитет.
Колишевски тврдел дека тој бил политички секретар на тој ПК, но освен Вера Ацева, и други актери тоа го негираат .
👉Прв скопски партизански одред во ноември 1941 година бил расформиран со
одлука на Колишевски, зошто според него „вооружените партизани во одредот, биле „шарловисти“ и подготвувале „терористички провокаторски акции“👈 Многу партизани, комунисти сметаат дека „тоа било единственото што од искуството и од документите го знаеме за активностите на
Колишевски во врска со кревањето на востанието во Македонија на 11 Октомври.
Факт било дека Колишевски никогаш не сакаше да признае дека Првиот скопски одред воопшто постоел, иако во него беа повеќе од 40 партизани, комунисти и скоевци!“
📌Вера Ацева ги оспорува тврдењата на Лазар Колишевски дека тој, додека робувал во бугарскиот затвор во Плевен, е избран во Тетово, во февруари 1943 година за „политички секретар на Централниот комитет на штотуку основаната Комунистичка партија на Македонија.“ Архивот на ЦК КПЈ и Архивот на ЦК КП на Македонија и’ даваат целосно за право. Никаде не постои ниту еден единствен документ, од тие или подоцнежните дни, кој би го потврдил таквиот избор.
И Вера Ацева и други тогашни членови на ЦК КПМ тврдат дека Колишевски во пролетта 1943 година не е избран во првиот
ЦК. Според нив тој до неговото апсење во Македонија се задржал само два и пол месеци. Единствено Страхил Гигов во својата книга „Сеќавања“ (1973
година) пишува дека Колишевски е избран за секретар.
Лазар Колишевски од мај 1942 до 7.09.1944 година, бил осуденик на доживотна робија во бугарскиот затвор во Плевен. На 7 септември, кога Црвената армија влегла во Бугарија, „ударните групи“ на КП на Бугарија
продираат во затворот и ги ослободуваат сите политички затвореници, меѓу кои и Лазар Колишевски.
👉Во Архивот на ЦК КПЈ и во Архивот на ЦК КП на Македонија нема ниту еден единствен документ - или барем промена - за тоа „преземање на функцијата
политички секретар на ЦК КП на Македонија“. Според Бане Андреев,
долгогодишен член на ЦК КП на Македонија, кој според многу документи бил политички секретар како на ПК за Македонија така и подоцна на ЦК КПМ,
раскажувал дека, Темпо дури во Софија, по 10.09.1944 година, им соопштил на Апостолски и Андреев дека „Лазо Колишев“ (со кој Темпо веќе
се сретнал, но сам) ќе биде политички секретар на ЦК КПМ, „по одлука на другарот Марко“, т.е. Ранковиќ👈
📌Познато е дека во текот на НОБ имало многу ненадејни промени на
партиските и воените раководители и раководства, но не постои никаков документ како на чело на Партијата и војската е доведен непознат човек,
ниту пак документ за тоа како се случил судирот помеѓу Темпо и претседателот на Иницијативниот одбор (подоцна претседател на АСНОМ) Методија Ченто, кога Ченто го избркал Темпо од седницата на Одборот на 1.08.1944 година, и заминувањето на Темпо на Вис и реферирањето на Тито и Ранковиќ и неговото враќање, по престојувањето во Софија, по 9.09.1944 година, и доведувањето на Лазар Колишевски на слободната територија на Македонија, односно неговото инаугурирање за политички секретар на ЦК КП на Македонија.
✅ Вера Ацева ја инсистирале фактите - на кои факти почива биографијата на Колишевски, пишувана по ослободувањето? Имено, во неа стои дека тој во март 1943 година е избран за секретар на Централниот комитет на КП на Македонија, на 29.11.1943 година за член на АВНОЈ, а на 2.08.1944 година за член на АСНОМ.
Но, ниту во еден документ на Првото заседание на АСНОМ не се спомнува името на Колишевски. Го нема ниту во тогашниот официјален список на избрани и заверени делегати!
Според Вера Ацева, титулата „делегат на Второто заседание на АВНОЈ“, односно
во Македонија „делегат на АСНОМ“ во тоа време значеше повеќе од најважниот орден. Тоа беше потврда на револуционерното залагање,
вистинско политичко педигре. Затоа Лазар Колишевски не бил ниту првиот, ниту единствениот кому таа отпосле му била доделена.
👉Устоличувањето на Лазар Колишевски - дотогаш непознат партиски работник
- во самиот врв на штотуку создадената Народна Република Македонија (1945-1950) паѓа во времето на т.н. култ на личноста. Тогаш, како и сега, партиската пропаганда играла решавачка улога во кадровската политика, во славењето или соборувањето на водечките личности. Пропагандата во Македонија од 1944 година непрекинато ја водела Лилјана Чаловска, жената на Лазар
Колишевски👈
📌Вера Ацева остро реагирала и се чудела на фактот зошто Лазар Колишевски не сакал посмртно да ги одликува како херои борците на Скопскиот партизански одред со кои лежел во бугарскиот затвор, а кои не потпишале „молба за милост“. Заради тоа тие биле обесени во затворските подруми.
Тие официјално заборавени луѓе, пишува Ацева беа Васил Антевски, правник со диплома од Сорбона, кој на процесот одржа славен говор, Љубо Лековиќ, командант на одредот, скопскиот работник Чедомир Миленковиќ и студентот Периша Савелиќ, 20-годишник, организатор на одредот и член на ПК за Македонија.
👉Антун Колендиќ пишува:
„На почетокот на 1946 година бев по специјални задачи во Бугарија. Тогаш ми е јавено од ЦК КПЈ, односно од Александар Ранковиќ - преку сојузната УДБА - од Бугарите да ги преземам сите строго доверливи архиварии во врска со Југославија. Од министерот за правосудство Нејчев добив фотокопии или заверени преписи со сите политички судски процеси на Југословените во текот на окупацијата, а помеѓу нив и досието на Лазар Колишевски, всушност на Лазар Панев Колишев.
Го имав во раце и ги прегледав извештаите од полициските сослушувања, со потписи на секоја страница, обвинението, судската пресуда и - молбата за помилување, упатена до „Царот на Бугарите“, Борис III.
На таа молба - а тоа не беше никаква колективна молба - засекогаш го запамтив своерачниот запис на воениот министер Михов во горниот десен агол: „Предлагам да се усвои молбата.“ А во долниот агол беа печатите и потписот: „Согласен, Борис III“.
Сите тие материјали - и ова досие на Колишевски - беа депонирани во Архивот на ЦК КПЈ! Денес не се таму, ниту во Државниот архив на Југославија, ниту во Архивот на СР Македонија!
Само не треба да се заборави дека оригиналите беа и останаа во БУГАРИЈА!"👈
(Целата верзија на „писмото“ т.е. на одговорот на Ацева на тврдењата
изнесени од страна на Темпо во врска со НОВ во Македонија е објавена во 1991 година во посебна книга во издание на „Култура“)
📌 Е затоа и баба Мара и дедо Јован Ременски (Управникот) и ние ја сакам и
го славиме делото на Вера Ацева која доколку имала повеќе поддржувачи и
истомисленици, можеби ќе сменела многу рефлексии од минатоти на годините од
независна Македонија до денес !
Слава и' на Вера Ацева 🇲🇰
